یادمه زمانی بچه‌هایی که می‌خواستند برند رشته‌ی هنر (دوم دبیرستان زمان ما، نظام یکمی قدیم!) معمولا از طرف خانواده نهی می‌شدند، چون که رشته ریاضی‌-فیزیک و علوم تجربی گزینه‌های نزدیک‌تری هستند برای «یه چیزی شدن» تا هنر. خونواده‌ها و مدارس کاملا مزدورانه سعی می‌کردند دانش‌آموز بیچاره رو متقاعد کنند که وارد رشته‌های ریاضی و تجربی بشه چون که آینده بهتری در انتظارش خواهد بود! توجیه اکثر خونواده‌ها هم این بود: «درسته که به موسیقی علاقه‌داری ولی برای اینکه بتونی کار گیر بیاری بهتره بری درس مهندسی بخونی (مثلا!) و اینکه تو می‌تونی در کنار ریاضی و فیزیک خوندن (توی مدرسه و بعد دانشگاه) ، موسیقی هم یاد بگیری ولی نمی‌تونی بری رشته‌ی هنر و بعد در کنارش ریاضی یا فیزیک یاد بگیری که!» مسئله این بود که انگار با رفتن به موسسه‌ای که موسیقی تدریس می‌کرد، یادگیری موسیقی امکان‌پذیر بود در حالی که خارج از محیط مدرسه و دانشگاه یادگیری ریاضی و فیزیک خیر. به نظر من این توجیه‌ها یکی از بدترین انتقام‌هایی بود که نظام آموزشی بیمار ما از علم گرفت. امیدوارم این طرز تفکر امروز از بین‌ رفته باشه چون که امروز واقعا میشه دانشگاه نرفت ولی ریاضی و فیزیک یادگرفت!

توی این پست قصد دارم نشون بدم که تمام دروسی که یک دانشجوی کارشناسی فیزیک میگذرونه رو بدون رفتن به دانشگاه میشه گذروند، حتی با کیفیت بالاتر! امروز با وجود آموزش آنلاین این امکان هست که شما توی خونتون، زیر کولر و با بیژامه بشیند و مکانیک کوانتومی یا الکترومغناطیس یادبگیرید، اون هم از بهترین اساتید بهترین دانشگاه‌های دنیا!

دروس دانشجوهای فیزیک به سه دسته‌ی: ۱) دروس پایه ۲) دروس تخصصی ۳) دروس انتخابی تقسیم می‌شند که من سعی می‌کنم تا اونجایی که یادم هست لینک کورس‌‌(دوره)‌هایی که مرتبط با هر درس هست رو بذارم.

۱) دروس پایه:

نام درس	ارائه کننده
ریاضی‌پایه۱	Coursera , MIT OCW , مکتب‌‌خونه
ریاضی‌پایه ۲‍	Coursera , MIT OCW , مکتب‌‌خونه، Khan Academy
فیزیک‌پایه۱	Coursera , edX, MIT OCW, مکتب‌‌خونه (۱) و (۲) ,  Yale University
فیزیک‌پایه۲	edX, MIT OCW , مکتب‌‌خونه,  Yale University
فیزیک‌پایه۳	edX, MIT OCW
شیمی عمومی	UC Berkeley , The Ohio State University, MIT OCW , Khan Academy
معادلات دیفرانسیل	(1) , (2) edX, MIT OCW, مکتب‌‌خونه ، دانشگاه تهران ،  Khan Academy, UCLA
مبانی کامپیوتر	Python, Matla، مکتب‌خونه, Perimeter

 

۲) دروس تخصصی:

نام درس	ارائه کننده
فیزیک جدید	edX
مکانیک تحلیلی	Susskind (آپارات), Stanford , edX
اپتیک	Arizona State University , edX, MIT OCW
ترمودینامیک	edX(1) (2), MIT OCW, مکتب‌خونه
مکانیک آماری	John Preskill Caltech,  Stanford ,(2) (1)  Coursera (1) (2) , MIT OCW, مکتب‌خونه, Perimeter
ریاضی‌فیزیک	MIT OCW(1)((2), Perimeter, مکتب‌خونه
الکترومغناطیس	,Arizona State University , مکتب‌خونه (1) (2), Stanford
مکانیک کوانتومی	مکتب‌خونه، (2)(1) Coursera, Stanford, UC Berkeley (1) (2), Oxford, UC Davis , Perimeter ,edX(1) (2), MIT
الکترونیک	مکتب‌خونه,  MIT OCW
فیزیک حالت‌جامد	Oxford, Perimeter

 

۳) دروس انتخابی:

نام درس	ارائه کننده
ذرات بنیادی	Cern , Perimeter
پلاسما	edX
آب‌و‌هواشناسی	Coursera
اخترفیزیک	Perimeter, Coursera , edX
کیهانشناسی	Coursera ,Stanford, edX, MIT OCW, Perimeter، مکتب‌خونه (۱) (۲)
نجوم مقدماتی	Coursera(1)(2) , edX, مکتب‌خونه
مبانی فلسفی مکانیک کوانتومی	مکتب‌خونه
میدان‌های کوانتومی	مکتب‌خونه(۱)(۲)(۳) , Perimeter
مکانیک سیالات/ایرودینامیک	UC Berkeley , edX, MIT OCW, مکتب‌خونه(۱)(۲)
بیوفیزیک	مکتب‌خونه
نسبیت خاص	WorldScienceU, ,Stanford, edX, Perimeter، مکتب‌خونه
نسبیت عام	,Stanford, Perimeter، مکتب‌خونه (1)(2)
دینامیک غیر خطی و‌ آشوب	Cornell University, مکتب‌خونه
فیزیک اتمی و اپتیک	MIT OCW (1) (2)
نظریه ریسمان	Stanford, Harvard

 

• در ضمن، ممکنه من یک‌سری از درس‌ها و کورس‌ها رو از قلم انداخته باشم. شما به راحتی میتونید با جستجو(سرچ) هر چیزی رو که بخواید پیدا کنید. راستی ;کورس‌های آموزشی موسسه پریمیتر رو از دست ندید! همین‌طور به لینک‌های پیشنهادی سر بزنید.
• حتما به این لینک سر بزنید. همین‌طور این لینک و این‌لینک! اونجا می‌تونید ویدیوی‌های زیادی پیدا کنید.

 

• سوالی که ممکنه براتون مطرح بشه اینه که: پس واقعا دانشگاه رفتن وقت آدم رو تلف می‌کنه؟ یا مثلا نریم دانشگاه دیگه؟ یا دانشگاه رفتنمون اشتباه بود؟

جواب این سوال منفیه! دانشگاه فقط محل ارائه‌ی یک سری درس نیست! دانشگاه‌ها پایه و اساس پژوهش هستند و نه صرفا محل برگزاری یک‌سری کلاس! دانشگاه محل اجتماعات علمی و تحقیقاتی هست و به هیچ وجه نباید در دانشگاه رو بست! در ضمن شما توی دانشگاه با انسان‌های متفاوتی تعامل می‌کنید، انسان‌هایی که در بین وفور و پراکندگی منابع و راه‌های موجود برای رسیدن به سطح خوبی از علم می‌تونند شما رو راهنمایی و هدایت کنند. در حقیقت این‌که شما فقط انسان باهوشی باشید و یا اینکه مطالعه‌ی زیادی داشته باشید، کافی نیست. شاید در مقاطع اولیه تحصیل این قضیه‌ زیاد خودش رو نشون نده ولی زمانی که پای پژوهش به میون بیاد اون موقع هدایت علمی مناسب خودش رو به خوبی نشون میده.  مهم‌ترین تفاوت دانشگاه‌ها و موسسات‌ علمی تراز اول جهان با بقیه جاها در نوع کلاس‌هاشون و ساختمون‌هاشون نیست، بلکه وجود افراد به معنی واقعی متخصص هست که وظیفه‌ی هدایت علمی رو درست ایفا می‌کنند. این بحث خیلی مفصلیه، امیدوارم بشه طی چندتا پادکست توی رادیوفیزیک بهش پرداخت.

در پایان، از  همه‌ی دوستانم توی سایر رشته‌ها درخواست می‌کنم که این لیست رو در مورد رشته‌ی خودشون منتشر کنند.

• مطالب مرتبط:

1. آموزش آنلاین چه چیزی برای ما دارد؟!
2. چگونه یک فیزیکدان خوب شویم؟!
3. دانشگاه یک کتابخانه بزرگ نیست / دکتر فیروز آرش
4. شرح دفاع «جان هنری نيومن» از ارزش بنيادي آموزش دانشگاهی: واكاوی ماموريت دانشگاه / دکتر فیروز آرش

 

• جدید:

برسام این کار رو برای رشته «علوم کامپیوتر» انجام داده: لیسانس علوم کامپیوتر بدون پیژامه